Những 'gã khổng lồ' ẩn danh trong ngành công nghiệp chiến tranh
Chiến tranh và chi tiêu quốc phòng chính là mỏ lợi nhuận dồi dào cho những siêu tập đoàn này.
Lockheed Martin là nhà thầu quân sự lớn nhất của chính phủ Mỹ.
Không
nổi đình nổi đám và thu hút được nhiều sự chú ý của truyền thông cũng
như công chúng như Apple, Microsoft, IBM hay Hewleet-Packard, các siêu
tập đoàn ẩn danh có hoạt động rộng lớn, sở hữu nhiều hợp đồng lớn, thu
được lợi nhuận khủng từ những hợp đồng sản xuất vũ khí, máy bay, cung
cấp dịch vụ quốc phòng. Nói cách khác, chiến tranh và chi tiêu quốc
phòng chính là mỏ lợi nhuận dồi dào cho những siêu tập đoàn này.
Buôn bán vũ khí: Mỏ lợi nhuận siêu khủng
Ngành
công nghiệp vũ khí là một ngành kinh doanh toàn cầu sản xuất vũ khí,
các công nghệ và thiết bị quân sự. Nó là ngành công nghiệp thương mại
gồm nghiên cứu, phát triển, sản xuất và dịch vụ vật tư, thiết bị, cơ sở
quân sự.
Các công ty sản xuất vũ khí cũng được
biết đến là những nhà thầu quốc phòng hoặc ngành công nghiệp quân sự,
sản xuất vũ khí cho các lực lượng quân đội, quốc phòng với các sản phẩm
chủ yếu gồm súng, đạn, tên lửa, máy bay quân sự, xe quân sự, tàu
chiến,...
Ngành công nghiệp vũ khí cũng tiến
hành những nghiên cứu và phát triển công nghệ quan trọng khác như hệ
thống rada, giám sát tình báo.
Theo ước tính,
mỗi năm có hơn 1,5 nghìn tỷ USD được dùng cho các chi tiêu quân sự trên
toàn thế giới (2,7% GDP thế giới). Tổng doanh thu vũ khí của 100 nhà sản
xuất vũ khí lớn nhất thế giới ước tính đạt 315 nghìn tỷ năm 2006. Theo
báo cáo thường niên về các công ty sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới của
Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) của Thụy Điển vừa
cho biết, doanh thu toàn cầu từ buôn bán vũ khí và cung cấp dịch vụ quân
sự của 100 nhà thầu quốc phòng lớn nhất đã tăng tới 411,1 tỷ USD trong
năm 2010. Tổng doanh thu từ vũ khí của 100 nhà sản xuất vũ khí lớn nhất
đã tăng 60%.
Các hợp đồng mua bán vũ khí, hoặc
cung cấp dịch vụ quốc phòng chủ yếu được các chính phủ giao thầu, khiến
cho các hợp đồng vũ khí mang tầm vóc quan trọng về chính trị. Mối liên
hệ giữa chính trị và buôn bán vũ khí có thể dẫn đến sự phát triển của
cái mà tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower mô tả là phức hợp quân sự -
công nghiệp - quốc phòng trong đó các lực lượng vũ trang, thương mại và
chính trị gắn kết chặt chẽ với nhau bằng những hợp đồng béo bở thường
trị giá hàng tỷ đô này.
Trong kỷ nguyên chiến
tranh lạnh, xuất khẩu vũ khí được cả Liên Xô và Mỹ sử dụng để gây ảnh
hưởng tới vị thế của mình tại các nước khác, đặc biệt là các nước thế
giới thứ ba.
Những gương mặt cũ
Theo
báo cáo của SIPRI, các nhà sản xuất Mỹ vẫn đứng đầu trong danh sách
những nhà buôn bán vũ khí hàng đầu thế giới chứng kiến xuất khẩu tăng
24% so với năm ngoái. Bằng chứng là trong bảng xếp hạng 10 nhà sản xuất
hàng đầu đã có tới 7 công ty của Mỹ với những cái tên quen thuộc như,
Lockheed Martin, Boeing, Northup Grumman, General Dynamics. Ngoài ra,
BAE system, thuộc liên minh Châu Âu về nhì trong danh sách.
Đứng đầu trong danh sách là Lockheed Martin
- nhà thầu quân sự lớn nhất của chính phủ Mỹ. Lockheed Martin là nhà
thầu vũ khí lớn nhất thế giới, người chơi chính trong lĩnh vực vũ khí
hạt nhân và phòng thủ tên lửa đạn đạo.
Là nhà
thầu quân sự lớn nhất của chính phủ Mỹ, Lockheed Martin giành được rất
nhiều hợp đồng béo bở, với tổng giá trị hợp đồng đạt được từ Washington
trong năm 2010 là gần 36 tỷ USD. Doanh thu từ bán vũ khí năm 2010 của
tập đoàn này là 35,73 tỷ USD, chiếm khoảng 78% tổng doanh thu với tổng
lợi nhuận lên tới 2,93 tỷ USD.
BAE System là nhà sản xuất vũ khí lớn thứ hai thế giới với doanh thu từ vũ khí năm 2010 đạt 32,9 tỷ USD.
Đứng thứ hai trong danh sách 10 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu là BAE System với
doanh thu từ vũ khí năm 2010 đạt 32,9 tỷ USD, chiếm tới 95% tổng doanh
thu của cả tập đoàn. Nhà thầu quân sự lớn nhất liên minh châu Âu này sản
xuất hầu hết các loại vũ khí quân sự, bao gồm máy bay chiến đấu, thiết
bị điện tử quốc phòng, xe chiến đấu, tàu hải quân và vũ khí cỡ nhỏ.
Là một công ty hàng không vũ trụ và quốc phòng có trụ sở tại Anh, nhưng BAE System cũng
có một chi nhánh lớn ở Mỹ là công ty BAE Systems Inc. Công ty này ra
đời năm 1999 từ vụ sáp nhập giữa Marconi Electronics (khi đó là chi
nhánh của hãng công nghiệp Mỹ GE) và British Aerospace. Giảm chi tiêu
quốc phòng của Mỹ trong thời gian gần đây đã khiến cho tập đoàn này
hướng tới đa dạng hóa nhằm khỏi sự phụ thuộc vào việc sản xuất các thiết
bị quân sự chiếm tới 95% doanh thu của tập đoàn (năm 2010).
Khi
chi tiêu quốc phòng của các chính phủ thắt chặt lại, BAE vẫn hy vọng
vào một cuộc phục hồi trong năm 2012 thông qua việc đa dạng hóa hoạt
động và chuyển hướng sang ngành kinh doanh dịch vụ (chiếm 49% doanh thu
trong năm 2011). Hiện BAE hy vọng có thể kết thúc thương thảo với Ả-Rập
Xê-Út về giá cả cho loại máy bay phản lực Typhoon trong năm 2012. Đàm
phán thành công hợp đồng này sẽ củng cố tăng trưởng lợi nhuận khiêm tốn
trong năm nay.
Boeing -
vốn nổi tiếng với máy bay hàng không dân dụng chất lượng cao, có trụ sở
tại Chicago này cũng là một nhà sản xuất vũ khí và nhà thầu quốc phòng
lớn thứ hai của chính phủ Mỹ. Tập đoàn này đã thu được rất nhiều lợi
nhuận từ cuộc chiến tranh Afghanistan với hai đơn đặt hàng riêng cho hơn
1.074 JDAMs (vũ khí tấn công trực tiếp) từ chính phủ.
Đến
năm 2007, Boeing vẫn là tập đoàn sản xuất vũ khí lớn nhất thế giới và
tuột xuống vị trí thứ 3, sau Lockheed Martin và BAE System vào năm 2008.
Boeing đồng thời cũng là nhà sản xuất máy bay lớn nhất thế giới theo số
máy bay được giao hàng, chỉ sau hãng Airbus của châu Âu. Hãng này là
nhà thầu quân sự lớn thứ nhì của Chính phủ Mỹ năm 2010 với tổng giá trị
hợp đồng khoảng 19,5 tỷ USD. Doanh thu từ bán vũ khí của tập đoàn này
năm 2010 đạt 31,36 tỷ USD chiếm 49% tổng doanh thu. Tổng lợi nhuận đạt
3,31 tỷ USD.
Một cái tên khác phải kể đến là
Northrop Grumman, nhà thầu vũ khí lớn thứ tư của chính phủ Mỹ, là một
trong những hãng đi đầu thế giới về công nghệ hàng không vũ trụ và là
nhà sản xuất hàng đầu về tàu hải quân. Tập đoàn này cũng thu được khoản
lợi nhuận khổng lồ từ các đơn đặt hàng vũ khí quân sự cho cuộc chiến
tranh tại Afghanistan với loại máy bay ném bom B-2 và máy bay chiến đấu
F-14.
Northrop
Grumman là một trong những hãng đi đầu thế giới về công nghệ hàng không
vũ trụ và là nhà sản xuất hàng đầu về tàu hải quân.
Tập
đoàn cũng tự hào về năng lực "đáp ứng những nhu cầu quốc phòng hiện tại
và đang nổi lên của đất nước, bao gồm chống khủng bố và an ninh quốc
gia." Ngoài máy bay và máy bay ném bom, tập đoàn còn đầu tư phát triển
các hệ thống công nghệ cao như Hệ thống kiểm soát và cảnh báo không lưu
(AWACS).
Nhà phân tích phân sự cấp cao David
Steigman từng tự hào rằng "Vai trò của Northrop Grumman là cung cấp
thông tin liên lạc kiểm soát mệnh lệnh và hệ thống giám sát tình báo" là
thế mạnh của Northrop Grumman. Doanh thu từ vũ khí của tập đoàn này
trong năm 2010 là 28,15 tỷ USD, chiếm khoảng 81% tổng doanh thu.
Thuộc
một trong số bốn công ty Mỹ trong danh sách 5 nhà sản xuất vũ khí hàng
đầu, General Dynamics có lĩnh vực hoạt động chủ yếu trong kinh doanh
hàng không, sản xuất xe tăng, các phương tiện viễn chinh chiến đấu, vũ
khí và đạn dược, đóng tàu, công nghệ và hệ thống thông tin tên lửa. Được
thành lập vào năm 1952 thông qua sự kết hợp của công ty Electric Boat
Company, Consolidated Vultee (CONVAIR) và một vài công ty khác, công ty
đã nhanh chóng phát triển thông qua việc mua lại.
Với
những hợp đồng béo bở liên quan tới quốc phòng, công ty đã nhanh chóng
mở rộng bằng việc mua lại các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất xe
tăng chiến đấu, các nhà máy đóng tàu và các công ty và dịch vụ và sản
xuất công nghệ thông tin. Doanh thu từ bán vũ khí của tập đoàn này đạt
23,94 tỷ USD trong năm 2010, chiếm 74% tổng doanh thu. Tổng lợi nhuận
đạt 2,62 tỷ USD. Hiện General Dynamics là một trong những nhà thầu chính
của chính phủ, lực lượng quân sự và các công ty tư nhân khác trên toàn
thế giới.
Những gương mặt mới nổi
Mặc
dù các nước công nghiệp hóa vẫn là những nhà xuất khẩu vũ khí chủ chốt
của thế giới thì con số các công ty tại các nước đang phát triển, được
sự hỗ trợ của chính phủ, đang giành được thị phần đáng kể trên thị
trường vũ khí toàn cầu cũng ngày một tăng. Con số các công ty sản xuất
vũ khí đặt tại các quốc gia chưa từng được coi là những nhà xuất khẩu
lớn trong danh sách 100 đã tăng gần gấp đôi kể từ những năm 1990.
Elbit Systems là một trong những công ty vũ khí quân sự lớn nhất Israel.
Những nước xuất khẩu mới nổi này gồm Israel với ba công ty Elbit Systems, Israel Aerospace Industries và Rafael ở các vị trí 35, 37 và 54. Ba công ty Ấn Độ gồm Hindustan Aeronatias, Indian Ordnance Factories và Bharat Electronics với thứ hạng lần lượt là 34, 46, 71. Samsung và Lig Nex 1 của
Hàn Quốc giữ vị trí 60 và 79. Ngoài ra, các nước mới nổi khác như
Singapore, Brazil cũng góp vào danh sách một công ty lần lượt là ST Engineering (Tenasek) ở vị trí 49 và Embraer ở vị trí 94. Ngoài Embraer lần đầu lọt vào danh sách, hầu như các công ty đều có sự tăng trưởng về thứ bậc.
Các
dữ liệu không bao gồm các công ty Trung Quốc và Nga (do không đủ thông
tin) nhưng người ta cho rằng Trung Quốc có ít nhất ba nhà sản xuất lớn
trên toàn cầu trên thị trường buôn bán vũ khí toàn cầu. Mặc dù doanh số
buôn bán vũ khí toàn cầu vẫn bị thống trị bởi các nhà sản xuất lớn nhưng
những gương mặt mới nổi cũng có vai trò ngày càng tăng trong buôn bán
vũ khí toàn cầu.
Theo Tuyến Nguyễn
