Làm gì để thay đổi Việt Nam?
Đây là câu hỏi tỉ đô, không dễ trả lời tí nào. Mình quẳng ra đây mấy ý, bạn nào có thời gian viết tiếp.
Thứ nhất, phải làm sao thay đổi cái mentality (tinh thần) của người Việt. Mà thay đổi mentality ko hề đơn giản. Thi thoảng đọc tin ở nhà, cái làm mình nản nhất là người Việt mình ko biết mình đang sống trong một môi trường và một xh cực kỳ kém văn minh, ít quyền, thiếu dân chủ, top-down. Ở đâu quyền lực ko thuộc về nhân dân thì dân nơi đó bất hạnh. Bất kỳ xh nào mà người dân còn treo hay thờ ảnh lãnh tụ như cụ Hồ, Mao, Kim, Lê Nin thì đó là những xh bất hạnh và đáng thương. Nhưng dân mình lại ko cho rằng mình đáng thương. Thế là tất cả mọi cuộc cách mạng để tiến lên ko bao giờ có thể phôi thai. Càng nản khi những tầng lớp công quyền, trí thức cũng ko thể “think out of the box”, vẫn tiếp tục đưa ra những lý do cực kỳ hủ lậu để bảo vệ thể chế hiện tại. Mentality quyết định tất cả. Mà cái mentality đáng buồn này bị ảnh hưởng từ đâu? Từ chủ nghĩa cộng sản? Tại sao? Tất cả những thế chế đàn áp quyền và tự do tư tưởng là những thể chế dã man và tác hại của chúng thật khôn lường và dài lâu.
Hôm trước ngồi với cô bạn người Thụy Điển. Cô ấy từng sống với bố mẹ làm ở sứ quán Thuỵ điển tại Nga 4 năm. Cô ấy bảo: dân Nga fucked up, đáng thương. Chủ nghĩa cộng sản thực sự làm hỏng cái mentality của người Nga. Bạn ấy nói thêm vài điểu về tính cách của người Nga mà theo bạn ấy nó bị ảnh hưởng từ chế độ cộng sản: uống rượu, hút thuốc, đàn ông abuse và coi thường phụ nữ. Người dân nơm nớp lo sự những điều mình nói có thể gây hại cho bản thân. Mình cưởi bảo, VN tao cũng fucked up, thậm chí còn tồi tệ hơn Nga.
Mọi sự đàn áp về quyền và tư tưởng đều có ảnh hưởng tiêu cực và dài lâu đến người dân. Bây giờ đi Nam Phi vẫn cảm được những ảnh hưởng ghê ghớm từ chủ nghĩa Apartheid đến dân da đen. Chế độ nô lệ ở Mỹ cũng đang và sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến người da đen ở Mỹ dù đã hết nô lệ bao năm nay. Người da đen mới nhập cư vào Mỹ và người da đen từng sinh, sống dưới chế độ nô lệ ở Mỹ là 2 nhóm cộng đồng khác nhau hoàn toàn. Một bên ko chịu ám ảnh bởi cái mentality do chế độ nô lệ gây ra và họ phát triển và thành công hơn nhiều nhóm da đen gốc Mỹ.
Thứ 2, phải thay đổi và gây dựng một hệ thống giá trị (a value system) tiến bộ, nhân văn hơn cho người Việt. Nhân văn hơn với bản thân, với cộng đồng và với môi trường. Mình chưa hề thấy một cái survey nào ra đời nhằm tìm hiểu xem người Việt value những gì? Cái này theo mình rất quan trọng. Nhưng để xây dựng một hệ thống giá trị mới cần phải có một hệ thống giáo dục mới. Mới từ giáo trình đến giáo viên. Chỉ thay đổi một trong 2 yếu tố này sẽ ko đủ. Mà thay đổi giáo viên ko hề đơn giản vì nó đòi hỏi thay đổi hệ thống giáo dục đại học. Để xây dựng 1 hệ thống giá trị mới cũng cần phải có một thế hệ ông bố bà mẹ mới nhằm thay đổi con họ. Mà để có một thế hệ cha mẹ mới quả cũng ko đơn giản. Thế là cứ cái vòng luẩn quẩn.
Thứ 3, các tổ chức xh dân sự (civil society) ở Việt Nam phải phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò lớn hơn cho thay đổi xh (social change). Một xh tóm lại có 3 trụ cột chính: chính phủ, các tổ chức kinh tế tư nhân (business, the private sector) và civil society. Civil Society phải độc lập với chính phủ. Nhưng chế độ cộng sản và các quy định của nó đã bóp chết Civil Society ở VN. Ở VN, các hiệp hội, liên hiệp, nghiệp đoàn, hội liên hiệp khoa học, etc. đúng ra phải nằm ở nhóm thứ 3 và phải độc lập với chính phủ. Nhưng hiện tại đa phần lại ko nằm ngoài chính phủ, và vì vậy chúng vừa làm sai vai trò vừa ít có ảnh hưởng.
Từ 3 ý trên thì thấy, để VN thay đổi, chế độ cộng sản phải bị diệt vong. [Nói điều này là for the sake of Vietnam and its people. Đừng chụp tui “phản động”].
Từ một số tin tức mình đọc được về thay đổi hiến pháp, tên nước và vai trò của Đảng cộng sản, có thêm mấy ý thế này.
1) Mọi người nhầm lẫn chủ nghĩa cộng sản với chủ nghĩa xh. 2 khái niệm này khác nhau. Chủ nghĩa XH ko xấu. Cái phản tiến bộ ở đây là chủ nghĩa cộng sản cản trở dân chủ, đàn áp quyền con người, bắt ép tư tưởng và suy nghĩ, và với các phân tích nêu trên. Cá nhân mình, nếu tiến gần được đến chủ nghĩa xh như một số nước Bắc Âu (nơi mà người quét rác cũng có thu nhập và cuộc sống ko kém bác sĩ là mấy) là điều tốt đẹp.
2) Cái mentality của người Việt đang rất tệ nên sẽ rất có ít người có khả năng hiểu thế nào là một bản hiến pháp tốt để mà góp ý. Hoặc để người dân có thể góp ý thì phải có một tiến trình facilitating cực kỳ tiến bộ tuân thủ đúng participatory approach. Mà participatory approach là thứ ko uỷ ban xã phường nào ở VN có thể nghĩ đến và làm nổi. Với họ tất cả phải top-down. Để làm ra hiến pháp tốt cần một nhóm người cực kỳ ưu tú, tiến bộ, có ethics và morality tốt.
3) Đổi tên nước hay không? Theo mình thì nên đổi bởi cái tên hiện tại quá dài và kiêu ngạo. Hơn nữa, hình thái kinh tế xh của VN ko còn là xhcn nữa. Đổi thành gì bây giờ? Theo mình thì quẳng hết đi để mỗi chữ Việt Nam cho gọn. Quá lắm thì là: The Republic of Vietnam. Làm ơn đừng nghĩ ra cái gì dài hơn.Nhưng đổi tên nước hay không không phải là yếu tố quyết định đến tương lại của VN. Cái tên chỉ là hình thức. Điều quyết định tương lai của VN là tất cả những yếu tố đã phân tích ở trên. Trong đó, 1 cản trở chính ko thể bỏ qua là đảng CSVN (cùng đội ngũ lãnh đạo già nua, dốt và ấu trĩ) (structural barrier). Chế độ CS và những quy tắc của nó đã fuck up cái “mentality” và hệ thống giá trị của người Việt.
Thứ nhất, phải làm sao thay đổi cái mentality (tinh thần) của người Việt. Mà thay đổi mentality ko hề đơn giản. Thi thoảng đọc tin ở nhà, cái làm mình nản nhất là người Việt mình ko biết mình đang sống trong một môi trường và một xh cực kỳ kém văn minh, ít quyền, thiếu dân chủ, top-down. Ở đâu quyền lực ko thuộc về nhân dân thì dân nơi đó bất hạnh. Bất kỳ xh nào mà người dân còn treo hay thờ ảnh lãnh tụ như cụ Hồ, Mao, Kim, Lê Nin thì đó là những xh bất hạnh và đáng thương. Nhưng dân mình lại ko cho rằng mình đáng thương. Thế là tất cả mọi cuộc cách mạng để tiến lên ko bao giờ có thể phôi thai. Càng nản khi những tầng lớp công quyền, trí thức cũng ko thể “think out of the box”, vẫn tiếp tục đưa ra những lý do cực kỳ hủ lậu để bảo vệ thể chế hiện tại. Mentality quyết định tất cả. Mà cái mentality đáng buồn này bị ảnh hưởng từ đâu? Từ chủ nghĩa cộng sản? Tại sao? Tất cả những thế chế đàn áp quyền và tự do tư tưởng là những thể chế dã man và tác hại của chúng thật khôn lường và dài lâu.
Hôm trước ngồi với cô bạn người Thụy Điển. Cô ấy từng sống với bố mẹ làm ở sứ quán Thuỵ điển tại Nga 4 năm. Cô ấy bảo: dân Nga fucked up, đáng thương. Chủ nghĩa cộng sản thực sự làm hỏng cái mentality của người Nga. Bạn ấy nói thêm vài điểu về tính cách của người Nga mà theo bạn ấy nó bị ảnh hưởng từ chế độ cộng sản: uống rượu, hút thuốc, đàn ông abuse và coi thường phụ nữ. Người dân nơm nớp lo sự những điều mình nói có thể gây hại cho bản thân. Mình cưởi bảo, VN tao cũng fucked up, thậm chí còn tồi tệ hơn Nga.
Mọi sự đàn áp về quyền và tư tưởng đều có ảnh hưởng tiêu cực và dài lâu đến người dân. Bây giờ đi Nam Phi vẫn cảm được những ảnh hưởng ghê ghớm từ chủ nghĩa Apartheid đến dân da đen. Chế độ nô lệ ở Mỹ cũng đang và sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến người da đen ở Mỹ dù đã hết nô lệ bao năm nay. Người da đen mới nhập cư vào Mỹ và người da đen từng sinh, sống dưới chế độ nô lệ ở Mỹ là 2 nhóm cộng đồng khác nhau hoàn toàn. Một bên ko chịu ám ảnh bởi cái mentality do chế độ nô lệ gây ra và họ phát triển và thành công hơn nhiều nhóm da đen gốc Mỹ.
Thứ 2, phải thay đổi và gây dựng một hệ thống giá trị (a value system) tiến bộ, nhân văn hơn cho người Việt. Nhân văn hơn với bản thân, với cộng đồng và với môi trường. Mình chưa hề thấy một cái survey nào ra đời nhằm tìm hiểu xem người Việt value những gì? Cái này theo mình rất quan trọng. Nhưng để xây dựng một hệ thống giá trị mới cần phải có một hệ thống giáo dục mới. Mới từ giáo trình đến giáo viên. Chỉ thay đổi một trong 2 yếu tố này sẽ ko đủ. Mà thay đổi giáo viên ko hề đơn giản vì nó đòi hỏi thay đổi hệ thống giáo dục đại học. Để xây dựng 1 hệ thống giá trị mới cũng cần phải có một thế hệ ông bố bà mẹ mới nhằm thay đổi con họ. Mà để có một thế hệ cha mẹ mới quả cũng ko đơn giản. Thế là cứ cái vòng luẩn quẩn.
Thứ 3, các tổ chức xh dân sự (civil society) ở Việt Nam phải phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò lớn hơn cho thay đổi xh (social change). Một xh tóm lại có 3 trụ cột chính: chính phủ, các tổ chức kinh tế tư nhân (business, the private sector) và civil society. Civil Society phải độc lập với chính phủ. Nhưng chế độ cộng sản và các quy định của nó đã bóp chết Civil Society ở VN. Ở VN, các hiệp hội, liên hiệp, nghiệp đoàn, hội liên hiệp khoa học, etc. đúng ra phải nằm ở nhóm thứ 3 và phải độc lập với chính phủ. Nhưng hiện tại đa phần lại ko nằm ngoài chính phủ, và vì vậy chúng vừa làm sai vai trò vừa ít có ảnh hưởng.
Từ 3 ý trên thì thấy, để VN thay đổi, chế độ cộng sản phải bị diệt vong. [Nói điều này là for the sake of Vietnam and its people. Đừng chụp tui “phản động”].
Từ một số tin tức mình đọc được về thay đổi hiến pháp, tên nước và vai trò của Đảng cộng sản, có thêm mấy ý thế này.
1) Mọi người nhầm lẫn chủ nghĩa cộng sản với chủ nghĩa xh. 2 khái niệm này khác nhau. Chủ nghĩa XH ko xấu. Cái phản tiến bộ ở đây là chủ nghĩa cộng sản cản trở dân chủ, đàn áp quyền con người, bắt ép tư tưởng và suy nghĩ, và với các phân tích nêu trên. Cá nhân mình, nếu tiến gần được đến chủ nghĩa xh như một số nước Bắc Âu (nơi mà người quét rác cũng có thu nhập và cuộc sống ko kém bác sĩ là mấy) là điều tốt đẹp.
2) Cái mentality của người Việt đang rất tệ nên sẽ rất có ít người có khả năng hiểu thế nào là một bản hiến pháp tốt để mà góp ý. Hoặc để người dân có thể góp ý thì phải có một tiến trình facilitating cực kỳ tiến bộ tuân thủ đúng participatory approach. Mà participatory approach là thứ ko uỷ ban xã phường nào ở VN có thể nghĩ đến và làm nổi. Với họ tất cả phải top-down. Để làm ra hiến pháp tốt cần một nhóm người cực kỳ ưu tú, tiến bộ, có ethics và morality tốt.
3) Đổi tên nước hay không? Theo mình thì nên đổi bởi cái tên hiện tại quá dài và kiêu ngạo. Hơn nữa, hình thái kinh tế xh của VN ko còn là xhcn nữa. Đổi thành gì bây giờ? Theo mình thì quẳng hết đi để mỗi chữ Việt Nam cho gọn. Quá lắm thì là: The Republic of Vietnam. Làm ơn đừng nghĩ ra cái gì dài hơn.Nhưng đổi tên nước hay không không phải là yếu tố quyết định đến tương lại của VN. Cái tên chỉ là hình thức. Điều quyết định tương lai của VN là tất cả những yếu tố đã phân tích ở trên. Trong đó, 1 cản trở chính ko thể bỏ qua là đảng CSVN (cùng đội ngũ lãnh đạo già nua, dốt và ấu trĩ) (structural barrier). Chế độ CS và những quy tắc của nó đã fuck up cái “mentality” và hệ thống giá trị của người Việt.
