Biên kịch online-IV Cấu trúc ba hồi- Bài 4
A. Đại cương về cấu trúc ba hồi.
B. Xây dựng hồi 1
C. Xây dựng hồi 2.
1. Giai đoạn 1
2. Giai đoạn 2
3. Phát triển tuyến chuyện phụ.
Cần nhắc lại lần nữa: Tuyến chuyện phụ không phải tuyến chuyện khai thác thêm để câu giờ, chúng là khía cạnh khác- không gian khác- vấn đề khác nhằm bổ sung cho tuyến chính, làm cho tuyến chuyến chính sáng rõ hơn, chuyển động mạnh mẽ hơn. Đó là lý do vì sao nhân vật chính hoặc đối thủ đều tham gia với vai trò chính trong các tuyến chuyện phụ. Như các nhánh sộng tụ về dòng sông lớn, các tuyến phụ đều tụ về tuyến chính, phục vụ cho tuyến chính.
Thông thường mỗi tuyến chuyện phụ dành cho quan hệ của nhân vật chính hoặc đối thủ, nhưng rất nhiều khi cả hai tuyến chuyện phụ đều dành cho đối thủ hoặc đều dành cho nhân vật chính. Phim Xe đạp Bắc Kinh có hai tuyến chuyện phụ đều thuộc đối thủ của Quý là Kiên, một tuyến chuyện phụ dành cho Kiên và cô bạn gái, một tuyến chuyện phụ dành cho Kiên và gia đình. Cả hai tuyến chuyện phụ này đều dồn đến tuyến chính gây ra những xung đột lớn trong tuyến chuyện chính. Thậm chí tuyến chuyện Kiên và cô bạn gái là tác nhân dẫn đến cao trào và cái kết cho bộ phim: Cả Kiên và Quý đều bị đánh bởi đám bạn trai của cô gái bạn Kiên.
Ở phim Không lực 1 Hoa Kỳ, cả hai tuyến chuyện phụ đều liên quan đến nhân vật chính- Tổng thống James Marshall, một tuyến chuyện phụ dành cho vợ con tổng thống và phi hành đoàn, một tuyên chuyện phụ dành cho phó tổng thống và chính phủ Mỹ. Hai tuyến chuyện phụ này cũng là tác nhân gây ra xung đột lớn cho tuyến chuyện chính và tồn tại đến phút cuối cùng của bộ phim.
Không bắt buộc các tuyến chuyện phụ phải tồn tại cho hết phim. Nhiệm vụ của tuyến chuyện phụ là làm sáng rõ tuyến chuyện chính và đẩy xung đột chính tới cao trào. Thường khi tuyến chuyện phụ khởi phát từ đầu hồi 2 ( cũng có khi từ hồi 1) và kết thúc ở cuối hồi 2. Khi tuyến chuyện chính vào cao trào, tuyến chuyện phụ cũng chấm dứt nhường thời gian cho cuộc chiến giữa nhân vật chính và đối thủ.
Cũng có phim tuyến chuyện phụ là phần quá khứ của nhân vật chính hay đối thủ. Phim Cao bồi nửa đêm, toàn bộ hành động của anh chàng đĩ đực Joe Buck diễn ra trên nền kí ức của anh ta, cho thấy một phần tuổi thơ và tình yêu anh ta đã được hưởng. Ít khi người ta dùng quá khứ làm tuyến chuyến phụ vì điện ảnh dù thế nào cũng chuyển tải cái tức thời, nhưng John Schlesinger đã tạo ra một tuyến chuyện phụ như vậy, phim Cao bồi nửa đêm được nâng tầm nhân văn lên một bậc, anh chàng đĩ đực Joe Buck thật đáng yêu và đáng nhớ.
Không bắt buộc phim phải có tuyến chuyện phụ. Khi bản thân tuyến chính đã đủ dày dặn để lôi cuốn khán giả và không cần phải làm sáng rõ điều gì cho nhân vật chính hay đối thủ thì chẳng cần có tuyến chuyện phụ làm gì. Như đã nói phim Bay trên tổ cúc cu, anh chàng McMurphy và bạn bè anh ta sáng rõ đến nỗi không cần phải dựng thêm một tuyến chuyện phụ nào. Đừng cố nhồi nhét tuyến chuyện phụ vào làm rối loạn chuyện phim.
Khi phim không có tuyến chuyện phụ nào người ta có thể dành thời lượng cần thiết bồi đắp cho tuyến chuyện chính, phim vì thế càng hay. Phim Giải cứu binh nhì chẳng có một tuyến chuyện phụ nào, từ đầu tới cuối là chuyện đại úy Miller và đội đặc nhiệm đi giải cứu binh nhì Ryan, vẫn hấp dẫn được người xem. Phim Cuộc sống tươi đẹp cũng vậy, từ đầu tới cuối mỗi tuyến chuyện hai cha con Guido ở trong nhà tù mà ở đấy cuộc sống vốn rất tẻ nhạt nhưng Roberto Benigni vẫn lôi cuốn được người xem nhờ tài đạo diễn và diễn xuất của ông.
4. 5 thủ pháp dành cho hồi 2
Đề hành động chính của phim diễn ra sôi động, tạo ra nhiều bất ngờ thú vị, nhà biên kịch phải có trong tay cẩm nang nghệ thuật, đó là những thủ pháp gỡ bí hay gây rối cho nhân vật, tạo ra những cú hích cần thiết thúc đẩy nhân vật tiến lên, gây ra nhiều xung đột mạnh mẽ tạo ra nhiều nỗi lo lắng, hồi hộp để rồi vui mừng liên tục cho người xem.
4a. Vật cản
Vật cản là một phần không thể thiếu ở bất kì một bộ phim nào, với các tác phẩm văn học và sân khấu cũng thế. Vật cản có nhiệm vụ cản trở, gây rắc rối cho nhân vật chính trên con đường anh ta tiến về đích. Với phim sợ nhất là hành động nhân vật chính diễn ra trễ nãi, vật vờ, có cảm giác phim bị dẫm chân tại chỗ, hoặc nhân vật chính thực hiện nhiệm vụ quá dễ dàng. Phim Giải cứu binh nhì, nếu đại úy Miller và đội đặc nhiệm của anh ta toàn gặp thuận lợi, anh ta biết trước binh nhì Rayan ở đâu rồi, đội đặc nhiệm của anh ta tới đâu cũng có người giúp đỡ hỗ trợ, gặp khó chỗ nào gỡ được ngay chỗ nào.v.v thì chẳng ai làm phim làm gì, nhiều lắm là một bài báo tán dương, nếu đó là sự thật. Hoặc chỉ đáng để làm một phim tài liệu.
Nhà biên kịch cân căn cứ vào mục tiêu của nhân vật chính, anh ta muốn cái gì thì phải có những vật cản tương ứng cản trở, kiên quyết không cho anh ta thành công một cách dễ dàng.
Đại úy Miller và đội đặc nhiệm của anh ta trong phim Giải cứu binh nhì muốn có một hành trình an toàn, thuận lợi, muốn có phim hay tất nhiên nhà biên kịch phải đẩy anh ta vào một trời hiểm nguy với bao nhiêu rắc rối, càng đi càng bế tắc. Anh chàng Quý trong phim Xe đạp Bắc Kinh từ quê ra phố muốn việc làm ăn của mình có nhiều thuận lợi để một tháng sau chiếc xe đạp của ông chủ sẽ thuộc về, vậy thì nhà biên kịch phải để cho Quý làm mất xe đạp, từ mất xe đạp tới mất việc làm. Tới khi thấy lại chiếc xe đạp cũng không được toàn quyền sử dụng, Quý luôn đứng trước nguy cơ mất xe đạp bất cứ lúc nào. Thế mới gọi là phim!
Vật cản không chỉ là hành động có chủ đích của đối thủ hoặc của nhân vật chính. Việc nhân vật chính và đối thủ luôn luôn ném vật cản cho nhau là lẽ đương nhiên. Vật cản tôi muốn nói ở đây là một cái gì đó xuất hiện ngoài dự định, trù liệu của nhân vật chính, bỗng nhiên xuất hiện làm khó khăn thêm cho nhân vật chính.
Vật cản của phim sinh ra là để chống lại cái lôgíc của cuộc sống hàng ngày, nó xảy ra dường như không có sự sắp đặt nào, hoàn toàn khách quan.
Cô dâu có một buổi sáng đi làm đầu cho đám cưới nhưng cô đã không làm được đầu, mặc dù ai ai đi làm đầu cũng làm được đầu. Đơn giản vì đúng hôm cô dâu làm đầu cả thành phố mất điện. Bạn vẫn gọi điện thoại, số máy đó bạn nhớ, người bình thường đều nhớ được cả nhưng vào lúc cần nhất bạn lại không nhớ. Ngày nào chàng cũng đón nàng đúng giờ, hôm đó chàng đi sắp tới nơi thì một thằng say rượu đâm xe vào xe chàng, và cãi nhau và đánh nhau... suốt cả buổi. Vân vân.
Trong tay bạn có vô số vật cản để chống lại cái logic hàng ngày gây rắc rối thêm cho nhân vật của bạn bất cứ lúc nào. “Điều quan trọng nhất là có thể được phép chống lại cái logic tới mức nào mà người ta vẫn có thể tin được” (Warter).
Có bao nhiêu loại vật cản? Vô số. Vật cản thuộc loại vật chất: Một cái đèn đỏ ngả tư khi nhân vật muốn cho ô tô chạy thật nhanh, một cái hố tử thần, một cái cây bất ngờ đổ ngang đường chạy trốn hoặc săn đuổi của nhân vật. Vật cản thuộc về tự nhiên: Một con rắn xuất hiện trên cây khi nhân nhân vật đang leo lên cây, một cơn mưa lớn vào lúc đứng đợi người yêu... Trận cháy rừng, bão tố, băng tuyết, hạn hán v.v.tất cả nếu có thể làm cho công việc của nhân vật thêm khó khăn, rắc rối hoặc bị đình đốn. Vật cản thuộc về con người: Đó là khách qua đường hoặc những người có quan hệ với nhân vật vô tình gây rắc rối cho anh ta. Một người quen lên tiếng chào nhân vật khi anh ta đang nấp rình ai đó. Ông bố vợ đến thăm khi anh chàng rể chuẩn bị đón cô bồ. Khách qua đường chỉ đường sai cho nhân vật (Do anh ta không biết nhưng cứ chỉ bừa)... Hoặc khi anh ta đang vội bỗng gặp một người quen lắm mồm thích buôn chuyện .v.v. Có một loại vật cản rất thú vị, đó là vật cản do cá tính hoặc yếu điểm của nhân vật: Những gì thuộc về sở đoản hoặc cá tính của nhân vật gây ra vào đúng lúc anh ta lâm vào thế bí. Nhân vật nhảy xuống sông cứu một em bé nhưng anh ta không biết bơi. Nhân vật tìm gấp một tài liệu nhưng anh ta vốn là một người luộm thuộm để tài liệu lung tung. Nhân vật đi vào khu phố đã từng đi, anh ta đinh ninh mình sẽ tìm được đường nhưng anh ta có trí nhớ rất tồi. Nhân vật muốn đi gấp, có người bạn cho đi nhờ xe nhưng anh ta không thích nhờ vả hoặc anh ta rất ghét người bạn này. .v.v
Phim Xe đạp Bắc Kinh, việc mất xe đạp của Quý sẽ rất đơn giản nếu khi phát hiện ra chiếc xe đạp của mình, Quý liền đi báo công an. Nhưng Quý là chàng trai quê thật thà, ngờ nghệch rơi vào thành phố hoàn toàn lạ lẫm. Quý chẳng biết gì hơn là đi ăn cắp lại chính chiếc xe đạp của anh, dẫn đến bao nhiêu rắc rối. Tấn kịch Xe đạp Bắc Kinh bắt đầu chính sự ngờ ngệch thật thà của Quý, anh cứ để xe đạp linh tinh, coi thành phố như ở quê nhà mà không chịu đưa vào chỗ gửi xe. Cái tính tằn tiện nhà quê tiếc mấy hào tiền gửi xe đã làm hại anh. Qua đó ta thấy nếu nắm chắc tính cách nhân vật, sẽ chẳng khó gì để tạo ra các vật cản do chính yếu điểm của nhân vật gây ra.
4b. Thời hạn gấp gáp- Chốt cài thời gian (time lock)
“Chốt cài thời gian” hay “Thời hạn gấp gáp” là một khái niệm thời gian được xác định cho nhân vật, nếu anh ta không hoàn tất công việc nào đó trong thời gian đó thì anh ta sẽ thất bại hoàn toàn hoặc rơi vào vòng rắc rối lớn, nguy hiểm lớn. Phải thoát ra khỏi ngôi nhà ngay lập tức, quả mìn sẽ nổ trong 20 phút nữa. Công an đang ập tới rất nhanh, phải trốn thật nhanh nếu không tất cả sẽ bị bắt, chồng chồng cô bồ đã về ngoài ngõ, cần thoát khỏi nhà ngay..v.v.
“Chốt cài thời gian” là một con át chủ bài nghệ thuật trong công việc viết kịch bản nhằm giúp cho nhân vật không có thời gian rảnh rỗi. Trong phim nhân vật phải luôn làm một cái gì đó, hoặc anh ta không làm thì anh ta phải luôn bức xúc, luôn ở tâm trạng không yên. Khi nhân vật không còn việc làm, không còn lo lắng bức xúc thì chỉ có hai trường hơp xảy ra: hoặc phim đã hết hoặc phim đang chết.
Đề thổi một luồng sinh khí mới cho câu chuyện, nhất là trường hợp câu chuyện đang có nguy cơ rơi vào nhàm chán, mất sinh khí, cách tốt nhất là cấp cho nhân vật chính ( hoặc đối thủ) một time lock. Chuyện cô dâu đi làm đầu chẳng có gì đáng kể, ngay cả khi mất điện cũng không có gì quan trọng nếu không cấp cho cô ta một hạn định thời gian: Một giờ nữa đám cưới sẽ xảy ra trong khi cô đang ở hiệu làm tóc và điện đang mất.
Time lock chính là tối hậu thư cho các nhân vật, buộc họ phải hành động, không thể chần chừ được nữa. Cách thức cấp cho thời gian một hạn định là kĩ thuật hàng đầu, dễ chọn, dễ dùng và gây hiệu quả kịch tính khá cao. Chuyện làm nhà chẳng có gì đáng quan tâm nhưng nếu chúng ta cấp cho nhóm thợ thời hạn ba ngày phải xong nhà, tối hậu thư time lock: Ba ngày, nếu không thì... sẽ làm cho chuyện phim chuyển động. Khi đó việc làm nhà của nhóm thợ mới có ý nghĩa, sự gấp gáp sẽ gây ra hứng thú và hồi hộp, bất kì một trục trặc nào của việc làm nhà cũng đều gây cho khán giả lo lắng.
Phim Không lực 1 Hoa Kì, khi mọi việc tuồng như đã ngã ngũ, đám không tặc bị tiêu diệt, phi hành đoàn đã được cứu thoát, lập tức người ta ra một tình huống mới: Chuyên cơ mất điêu khiển, đồng thời cài luôn một time lock: Nó sẽ rơi trong 10 phút nữa. Khi đó việc chuyển Tổng thống và gia đình của ông sang chuyên cơ khác bỗng diễn ra vô cùng hồi hộp, bất kì trục trặc nào làm chậm lại quá trình di chuyển ấy đều khiến người ta thót tim.
Khi cấp cho nhân vật chính một hạn định thời gian ( time lock), câu hỏi trung tâm có sinh khí hẳn lên và do đó bỗng dễ hiểu vô cùng trước mắt khán giả. Phim Bao giờ cho đến tháng mười, việc Duyên giấu bố mẹ chồng chuyện chồng mình đã chết nếu cứ tiếp tục giấu như vậy sẽ đưa khán giả vào trạng thái bão hòa, nhưng khi cấp cho Duyên một time lock: bố chồng Duyên sắp chết, ông cấp thiết yêu cầu được gặp con trai, khi đó câu hỏi trung tâm dành cho Duyên bỗng sáng lên, thúc đẩy câu chuyện lao nhanh về đích. Nhờ có time lock ấy Đặng Nhật Minh dễ dàng tạo ra một cao trào thật ấn tượng trong 17 phút phim vô cùng cảm động.
4c.Dấu hiệu báo trước ( hay Dấu hiệu nguy hiểm- Súng lục trong ngăn kéo)
Trong cuộc sống cũng như trong phim ảnh, khi người ta biết trước những gì nguy hiểm sẽ xảy ra mà người khác không biết, cứ đâm đầu vào đấy, bao giờ cũng gây cho người ta lo lắng và hồi hộp. Dấu hiệu báo trước hay dấu hiệu nguy hiểm là một thủ pháp báo trước có chủ đích cho thấy nhân vật sắp rơi vào một chuyện gì đó, hoặc nguy hiểm hoặc gay cấn mà anh ta không biết. Đó là kẻ gian rình rập trong bóng tối, con đê nhiều ổ mối trước cơn lũ, trần nhà sắp sập, rắn độc chui vào gầm giường..v.v...
Nhiệm vụ của “Dấu hiệu báo trước” là vạch ra trước chuyện gì nguy hiểm sắp xảy ra, làm tăng nỗi lo lắng cho khán giả. “Dấu hiệu báo trước” có tên là súng lục trong ngăn kéo hay Gấu trên bờ biển, vì nó có ý nghĩa như quả bom nổ chậm. Dấu hiệu báo trước không phải là sự hù dọa mà nó phải xảy ra. Súng lục trong ngăn kéo phải được rút ra, quả bom nổ chậm nhất định phát nổ, con gấu phủ phục trên bờ biển nhất định sẽ tấn công người.... Chỉ có điều không biết nó sẽ xảy ra khi nào.
Báo trước mà không biêt có xảy ra hay không sẽ không thú vị bằng báo trước nhất định sẽ xảy ra nhưng không biết khi nào. Ta thấy cả nhà đang ăn cơm, một con rắn độc chui từ vườn vào nhà, ta biết thế nào con rắn cũng gây nguy hiểm cho cả nhà trong khi cả nhà không ai biết. Mặc dù vậy ta vẫn nghĩ: Lạy trời con rắn không gây hại ai cả. Sau đó con rắn chui vào bồ gạo, ta thở phào nhẹ nhõm: cũng có khi nó chỉ chui vào bồ thôi, người làm phim đem rắn ra doạ một tí thôi mà. Nhưng dù sao ta vẫn không hết lo lắng.Tại thời điểm câu chuyện gia đình vui vẻ đến nỗi ta bỗng quên mất con rắn thì con rắn xuất hiện, và tấn công cả nhà. Phim hay là nhờ thế!
Phim Không lực 1 Hoa kì, tên không tặc Ivan Korshunov nhiều lần di súng vào đầu người khác, đã có ít nhất hai lần hắn bắn vỡ sọ người ta, những lần dí súng sau dù hắn không bắn vẫn gây căng thẳng đến đỉnh điểm.
“Dấu hiệu báo trước” còn có nhiệm vụ giới thiệu một bí mật đang hình thành. Hoặc chuẩn bị cho một tấn kịch mới, một nút thắt mới. Cơn bão lớn báo trước hành trình của nhân vật chính phải vượt qua khốc liệt đến thế nào. Trận động đất báo trước thảm kịch mới đang chờ nhân vật chính..v.v..
Các nhà biên kịch Holliwood vẫn khuyên nhau: “Nếu câu chuyện có vẻ hết những cái để xem, bạn hãy dí vào một khẩu súng”. Khi đã thấy nhân vật giấu súng lục trong ngăn kéo người ta biết chắc ai đó sẽ gặp nguy hiểm, khi đó tác giả muốn kéo dài câu chuyện bao nhiêu tuỳ thích. Ví dụ bạn có cảnh hai người đi nói chuyện với nhau, dù thoại có hay bao nhiêu cảnh đó vẫn chán. Nhưng nếu bạn để người ta biết kẻ giết người đang chờ ở phía trước hai người đó thì câu chuyện của họ dù có kéo dài bao nhiêu khán giả vẫn chăm chú theo dõi.
Không gì hồi hộp bằng khi ta biết một anh chàng đang đi đến chỗ chết mà anh ta không hề hay biết gì. Phiên chợ đông vui đã hết những gì muốn kể, một cái túi lạ trong đó có chứa một quả mìn nhất định sẽ gây cho người ta chú ý, vì biết tấn kịch mới bắt đầu từ đó. Một đám cưới đôi trai gái rất đẹp cũng khó lòng cuốn hút được người xem. Nếu ta báo trước cho khán giả chỉ ít lâu nữa thôi cô gái sẽ chết vì một căn bệnh nguy hiểm thì đám cưới bỗng trở nên cảm động, và tất cả sự vui sướng của chàng trai, hay cô gái dễ làm cho người ta rơi nước mắt. Vân vân và vân vân.
Phim Thiên hạ vô tặc sở dĩ luôn luôn hồi hộp, chỉ vì anh chàng ngờ ngệch Căn Khùng ôm sáu trăm ngàn tệ ( số tiền không lồ) lọt vào giữa một đám trộm cươp khét tiếng trên chuyến tàu khốc liệt. Sáu trăm ngàn tệ trong tay một gã khờ là dấu hiệu báo trước cho một tấn kịch lớn. Chừng nào sáu trăm ngàn tệ còn trong túi gã khờ Căn Khùng chừng đó tấn kịch hãy còn tiếp diễn. Qua đó ta biết giá trị của thủ pháp Dấu hiệu báo trước lợi hại như thế nào.
4d.Điểm lật ngược
“Điểm lật ngược” là một nút kịch tính làm cho câu chuyện chuyển động từ hướng khẳng định sang hướng phủ định, hoặc ngược lại, từ hướng phủ định sang hướng khẳng định, nhằm tạo ra những bất ngờ thú vị. Theo cách cá mập đi rồi bỗng bất ngờ quay trở lại. Một người chết hoá ra không chết, anh ta lù lù trở về trong đám cưới chồng mới của cô vợ cũ. Một người bị bắt bỗng được giải thoát một cách bất ngờ, anh ta dí súng vào gáy kẻ đã bắt anh..v.v.
“Điểm lật ngược” ngoài tác dụng tạo ra thế bất ngờ, nó còn giúp cho hành động chính chuyển động liên tục. Theo cách tưởng thế này hóa ra thế khác. Phim Thiên hạ vô tặc sử dụng liên tục các điểm lật ngược. Cái túi tiền của Căn Khùng tưởng rơi vào tay tên trộm này lại rơi vào tay tên trộm khác, tưởng tiền thật hóa ra tiền giả, và rồi tưởng tiền giả lại đúng là tiền thật. Và khi công an nhúng vào vụ việc thì chính mấy tên trộm già đời cũng không biết công an lấy tiền của Căn Khùng lúc nào. Và cuối cùng khi Vương Bác lấy lại sáu trăm ngàn tệ trả lại cho Căn Khùng, ta tưởng anh ta sẽ hoàn lương theo vợ về quê, chẳng ngờ anh bị chết dưới tay đối thủ là tên trộm là chú Li.
Bên cạnh điểm lật ngược của hành động còn có điểm lật ngược nội tâm. Một đồng minh bỗng nhiên phản bội, một người nhu nhược ( hay hiền lành) bỗng mạnh mẽ lạ thường ( chị Dậu- kiểu tức nước vỡ bờ). Một kẻ ác bỗng nhiên hướng thiện. Đôi khi vì một lý do về nội tâm, nhân vật bỗng thay đổi ý định ban đầu mà anh ta rất quyết tâm.
Phim Không lực 1 Hoa kì, tên trợ lý thân cận của Tổng thống James Marshall phút cuối cùng bỗng trở thành kẻ phản bội, tính hạ thủ cả tổng thống để thoát khỏi chuyên cơ sắp rơi xuống biển. Anh chàng khổng lồ câm điếc Bromden trong phim Bay trên tổ cúc cu từ đầu tới cuối thể hiện một anh khờ câm điếc, phút cuối cùng khi thấy anh bạn McMurphy bị điên thật, đã làm một việc trái ngược với tính cách khờ- câm- điếc của anh: Giải thoát cho McMurphy bằng cái chết để cho anh không chịu khổ đau của một người điên.
“Điểm lật ngược” là một tình tiết nhằm gia tăng thêm tính hấp dẫn, nó chỉ lật ngược câu chuyện tại thời điểm đó chứ không phải xoay câu chuyện sang một chiều hương khác, xa rời câu hỏi trung tâm. Tuy nhiên người ta vẫn dùng “Điểm lật ngược” để phục phục vụ cho sự kiện chính: Nó làm đảo lộn kịch tính thắng thua, đặc biệt ở các điểm khủng hoảng 1, khủng hoảng 2 và tâm điểm của cao trào.
Ở phim Không lực 1 Hoa kì ta thấy cả ba điểm lật ngược quan trọng. Ở cuối hồi 1 khi tất cả đang tập trung tìm kiếm khoang cứu sinh từ chuyên cơ được thả dù xuống, bất ngờ trong khoang không có Tổng thống, ông vẫn ở lại trên chuyên cơ. Từ đó tạo ra khủng hoảng 1: Tổng thống buộc phải một mình chống lại cả đám không tặc. Tới cuối hồi 2 để cứu con gái Tổng thống phải gọi điện cho đồng minh thả tướng Radek, từ đó tạo ra khủng hoảng 2 mọi người tưởng ông đã đầu hàng. Nhưng chỉ mấy phút sau ông đã đẩy cả đám không tặc vào chân tướng, điểm lật ngược làm cho hành động chính đột biến chuyển động. Đặc biệt ở cao trào, khi tướng Radek ra khỏi nhà tù, chỉ mấy giây nữa là hắn leo lên máy bay tới đón hắn, điểm lật ngược xuất hiện thật bất ngờ: Đồng minh ra lệnh tiêu diệt hắn. Rõ ràng Điểm lật ngược có lợi thế tạo ra nhiều bất ngờ thú vị.
Các nhà biên kịch cần lưu ý đừng bao giờ làm điểm lật ngược gây đảo lộn câu hỏi trung tâm. Khi đó chuyện phim sẽ bị rối loạn. Cũng như bạn vừa phất cờ ra lệnh cho người ta chạy về đích, giờ lại thổi còi yêu cầu người ta chạy ngược lại vậy.
4e. Trữ tình ngoại đề
“Trữ tình ngoại đề” là những chi tiết đời sống riêng tư của nhân vật chính trên con đường đi tới đích của anh ta, nó là những khoảng nghỉ cần thiết giúp cho khán giả thư giản đồng thời làm cho câu chuyện dày dặn thêm, tính cách nhân vật chính được gia tăng một cách đầy đủ.
“Trữ tình ngoại đề” có thể là một cuộc trò chuyện tếu táo, một cảnh ái ân, một nét đặc sắc của khung cảnh thông qua cái nhìn của ai đó.. nhằm giúp cho đời sống trong phim sinh động, đa sắc. Nó có thể là những nét chấm phá cảm xúc góp phần gia tăng hiệu ứng nghệ thuật.
Phim Thiên hạ vô tặc giới thiệu màn bóc vỏ trứng tài nghệ của Vương Bác và chú Li. Phim Phải sống giới thiệu màn múa rối que. Phim Đèn lồng đỏ trên cao giới thỉệu mát xa chân, Phim Cao lương đỏ giới thiệu cảnh cưới xin ngày xưa.
Giữa hai lần xông trận bao giờ cũng được thư giản bởi một vài cảnh nhỏ về sinh hoạt, về đời sống riêng tư: hoặc vui vẻ, hoặc yêu đương, hoặc khai thác một góc riêng thầm kín của nhân vật chính : Một người lính sau cuộc chiến căng thẳng có thể lần mò đến người yêu, ngồi viết thư, nằm nhớ gương mặt người yêu, hoặc đùa nghịch những trò tếu táo.... Phim Tháp lửa ( The tower, đạo diễn Kim Ji-hoon), xen giữa màn lửa cháy người chết nhà đổ khủng khiếp là những màn trữ tình ngoại đề nho nhỏ tình yêu cha con của cô bé Ha Na, mỗi tình nhè nhẹ của anh chàng quản lý Lee Dae-Ho và cô gái xinh đẹp tốt bụng Seo Yoon-hee đủ làm mát cái tháp lửa nỏng bỏng dữ dội trong phim.
Sử dụng “trữ tình ngoại đề” không phải để mua vui, phải hiểu nó là một phương khác nhằm làm dày lên chuyện phim, gia tăng đời sống nội tâm của nhân vật, đồng thơi nâng cao tính nhân văn của bộ phim.
Phim Ngã ba Đồng Lộc( Nguyễn Quang Vinh- Lưu Trọng Ninh), tất cả các cô gái trong phim đều có cùng một nhiệm vụ- rất dễ đơn điệu, các tác giả điểm xuyết bằng mối tình cô Tần với anh thợ máy, những lúc đùa nghịch tập xe đạp, chơi vui với bà già, cô gái nửa đêm trốn khỏi nhà viết nhật kí... tất cả làm cho câu chuyện bỗng trở nên thật hơn, cảm động hơn. Người ta dễ dàng hình dung cuộc sống đời thường của mười cô gái ngã ba Đồng Lộc, qua đó toát lên vẻ đẹp tuyệt vời của họ.
Trong các phim hành động, toàn bộ thời lượng tập trung vào hành động chính, để làm “mát” phim và để nâng cấp tầm tư tưởng của phim, người ta tạo ra một hệ thống trữ tình ngoại đề giàu tính nhân văn như một tuyến chuyện phụ bên cạnh tuyến chuyện chính.
Phim Tháp lửa cho thấy đạo diễn Kim Ji-hoon rất kì công tạo ra hệ thống trữ tình ngoại đề này. Bên cạnh tình cha con của Ha Na nhiều xen trào nước mắt, hình ảnh hai bàn tay đôi trai gái Lee Dae-Ho và Seo Yoon-hee nắm chặt giữa 108 tầng tòa nhà Sky Tower ở Seoul đang bốc cháy ngút trời đủ làm cho ta không cầm nước mắt. Chi tiết người đội trưởng Kang Young-kee bị kẹt trong ngồi nhà sắp được chính anh cho phát nổ gọi điện về cho vợ xin lỗi buổi sinh nhật không thành và hình ảnh cửa hàng bánh lưu lại cái bánh sinh nhất với dòng chữ “ Bánh sinh nhật của anh lính cứu hỏa” làm rung động tất cả những ai xem phim này. Cùng với những chi tiết mối tình già trong khói lửa, người đàn bà quyết giữ tiền học phí cho con trai, là cảnh bà vợ quan đỏng đảnh đài kiểu “trưởng giả học làm sang” các với con chó kiển In Seon khiến người ta mắc ói... Tất cả đã làm nên một xã hội Seoul sinh động chân thật biết nhường nào.
5 thủ pháp nghệ thuật ở trên là cẩm nang của các bạn khi mới bước vào nghề. Chúng chủ yếu dành cho hồi 2 nhưng có thể được sử dụng cả ba hồi. Cả trong văn xuôi và sân khấu dòng tự sự cũng có thể áp dụng. Các bạn hãy nắm chắc chúng và vận dụng một cách sáng tạo linh hoạt, nhất định các bạn sẽ thành công.
Bài tập 13: Hãy cho biết các tuyến nhân vật phụ trong chuyện phim của bạn
Mẫu bài làm
Tuyến chuyện phụ- Phim: abcdef, của ancdef, Lần:...
1. Tuyến chuyện phụ 1:Trần A- Le B- Ngô C ( Trần A là nhân vật chính)
Tóm tắt tuyến chuyện phụ 1:....
2. Tuyến chuyện phụ 2: Phạm D, Hoàng E, Kim F ( Phạm D là đối thủ).
Tóm tắt tuyến chuyện phụ 2:......
Hạn nộp bài: Sáng thứ 2 tuần sau (5/9)
